دلایل ایجاد لکه های سیاه بر روی لثه ها

لثه ها معمولا صورتی رنگ هستند. در مواقعی، لکه های سیاه و قهوه ای رنگی بر روی لثه ها ظاهر می شود. عوامل متعددی می توانند باعث تغییر رنگ لثه ها شوند که اکثرا مضر نیستند. در برخی موارد، لکه های سیاه رنگ روی لثه نشانگر مشکل جدی تری هستند؛ مخصوصا اگر دردناک باشند و اندازه، شکل و رنگ متغیری داشته باشند. در صورت مشاهده چنین لکه هایی، بهتر است با دندانپزشک خود مشورت کنید.

در ادامه، به 7 عامل ایجاد کننده لکه های سیاه بر روی لثه ها می پردازیم.

1.کبودی ها

مانند سایر بخش های بدن، لثه ها نیز می توانند دچار آسیب شوند. ضربه به صورت، خوردن مواد غذایی که لبه های تیز دارند و حتی مسواک زدن و نخ دندان کشیدن می تواند باعث ایجاد کبودی در لثه ها شود. کبودی و کوفتگی های لثه، معمولا به رنگ های قرمز تیره، بنفش، قهوه ای یا سیاه ظاهر می شود. علاوه بر کبودی، ممکن است احساس درد داشته باشید و لثه ها به مقدار کمی خونریزی کنند.

کبودی ها معمولا به صورت خود به خودی بهبود پیدا می کنند. اگر کبودی های بیشتری در لثه ها ظاهر شود و علتی برای بروز آن ها نیافتید، ممکن است دچار ترومبوسیتوپنی (thrombocytopenia) شده باشید. ترومبوسیتوپنی، اختلالی است که در آن خون به خوبی منعقد نمی شود. از علائم این اختلال می توان به خونریزی از بینی و لثه اشاره کرد. عوامل متعددی باعث ایجاد ترومبوسیتوپنی می شوند؛ دندانپزشک و پزشک پس از یافتن علت اصلی می توانند درمان را شروع کنند.

علت سیاه شدن لثه

2. توده های خونی در زمان رویش دندان ها (eruption hematoma)

هنگامی که دندان از لثه خارج می شود، ممکن است کیست حاوی مایعات تشکیل دهد. برخی اوقات، در مایعات کیست خون هم وجود دارد و رنگ کیست را به بنفش و سیاه متمایل می کند. به توده هایی که حاوی خون هستند، هماتوم رویشی (eruption hematoma) گفته می شود. در صورتی که کیست رویشی آسیب ببیند و یا ضربه بخورد، خون وارد مایعاتش می شود و به هماتوم رویشی تبدیل می شود.

به وجود آمدن توده های خونی، در زمان رویش دندان های کودکان بسیار رایج است؛ هم در هنگام درآمدن دندان های شیری و هم دندان های دائمی. هر گاه دندان به طور کامل در بیاید، کیست های رویشی نیز از بین می روند. اگر دندان خود به خود از لثه خارج نشود، دندانپزشک با روش جراحی کیست را باز می کند تا دندان بتواند از لثه خارج شود.

علت سیاه شدن لثه

3.لکه ناشی از آمالگام (amalgam tattoo)

اگر به تازگی دندانتان را پر کرده اید، ممکن است مقداری از آمالگام (amalgam) روی لثه هایتان باقی بماند و لکه سیاهی را ایجاد کند. آمالگام، ماده ای است که برای پر کردن دندان ها به کار می رود. برخی اوقات، مقداری از این ماده روی بافت های نرم اطراف دندان پر شده، باقی می ماند و لکه های تیره رنگی به وجود می آورد. دندانپزشک تنها با مشاهده، می تواند لکه ناشی از آمالگام را تشخیص دهد.

لکه یا تتوی آمالگام قابل رفع نیستند اما خطری ندارند و درمانی برای آن ها لازم نیست. برای پیشگیری از ایجاد تتوی آمالگام، از دندانپزشک خود بخواهید که از رابر دم (rubber dam) استفاده کند. رابر دم مانند یک سد عمل می کنند و دندان ها را از لثه ها جدا می سازد. در نتیجه، آمالگامی که برای پر کردن دندان به کار می رود، با لثه ها و بافت های اطراف تماس پیدا نمی کند.

4. خال آبی رنگ (blue nevus)

خال آبی کاملا بی خطر است و به صورت صاف یا کمی برآمده دیده می شود. شکل آن گرد است. خال ها معمولا رنگ سیاه یا آبی دارند. این خال ها در لثه، به کک و مک شباهت دارند. در کودکان و نوجوانان بیشتر دیده می شوند و در زنان بیشتر از مردان وجود دارند.

علت ایجاد این لکه های آبی هنوز مشخص نیست. مانند لکه های آمالگام، دندانپزشک با مشاهده می تواند خال آبی را تشخیص دهد. لکه های آبی نیازی به درمان ندارند. اما در صورتی که شکل، رنگ و اندازه آن ها شروع به تغییر کند، باید به دندانپزشک اطلاع دهید تا از لکه بیوپسی (biopsy) بگیرد. برای انجام بیوپسی، قسمتی از خال برداشته می شود و از لحاظ سرطانی بودن، مورد بررسی قرار می گیرد.

5. ماکول ملانوتیک (melanotic macule)

ماکول های ملانوتیک، لکه های بی خطری هستند که ظاهری مانند کک و مک دارند. در بخش های مختلف بدن، از جمله لثه ها ظاهر می شوند. ماکول های ملانوتیک معمولا قطری بین 1 تا 8 میلی متر دارند و علائم خاصی ایجاد نمی کنند.

هنوز علت دقیق ایجاد ماکول های ملانوتیک مشخص نیست. برخی افراد از زمان تولد این لکه ها را دارند. ماکول ها می توانند نشانگر مشکلات و اختلالات دیگر باشند. ماکول ها نیازی به درمان ندارند. در صورتی که شکل، رنگ یا اندازه لکه تغییر کند، دندانپزشک باید از آن بیوپسی تهیه کند. بیوپسی از نظر سرطانی بودن بررسی می شود.

6. ملانوآکانتومای دهانی (oral melanoacanthoma)

ملانوآکانتومای دهانی که به ندرت اتفاق میفتد،  باعث ایجاد لکه های تیره رنگ در بخش های مختلف دهان می شود. این لکه ها بی خطر هستند و معمولا در سنین پایین ظاهر می شوند. علت اصلی ایجاد ملانوآکانتوما مشخص نیست. احتمال دارد با جراحات ناشی از جویدن و اصطکاک در دهان ارتباط داشته باشند. ملانوآکانتومای دهانی نیازی به درمان ندارد.

علت سیاه شدن لثه

7. سرطان دهان

سرطان دهان می تواند باعث سیاه شدن لثه بشود. از دیگر علائم سرطان دهان باید به زخم های باز، خونریزی غیر عادی و ورم دهان اشاره کرد. همچنین، گلودرد و تغییر صدای فرد در برخی موارد سرطان دیده می شود.

برای تشخیص سرطانی بودن یک لکه باید از آن قسمت بیوپسی گرفته شود. به علاوه، ممکن است از تکنیک های مختلف عکس برداری برای مشخص کردن میزان گسترش سرطان استفاده شود؛ مانند سی تی اسکن (CT scan)، پت اسکن (PET scan).

اگر لکه سرطانی باشد، دندانپزشک با روش جراحی آن را بر می دارد. اگر سرطان گسترش پیدا کرده باشد و محدود به لکه نباشد، رادیوتراپی و شیمی درمانی انجام می شود تا سلول های سرطانی از بین بروند.

نوشیدن مقادیر زیاد الکل و استفاده از تنباکو، از مهم ترین فاکتور های ایجاد سرطان دهان هستند. از تنباکو و محصولات آن دوری کنید و در نوشیدن الکل، زیاده روی نکنید.

کلام آخر

نقاط سیاه روی لثه ها معمولا بی خطر هستند. در مواردی، لکه های تیره نشانه سرطان دهان هستند. برخی اوقات، رویش دندان های شیری یا دائمی در نوزادان و کودکان باعث ایجاد نقاط تیره رنگ در لثه می شود. اگر متوجه وجود لکه ای در لثه هایتان شدید، حتما با دندانپزشک در میان بگذارید. حتی اگر لکه ها سرطانی نباشد، باید از نظر تغییرات رنگ، اندازه و شکل تحت کنترل باشند.