هر آنچه که باید در مورد زخم های دردناک داخل دهان (canker sore) بدانید

زخم های کوچک داخل دهان (canker sore) به راحتی تشخیص داده می شوند. این عارضه بسیار رایج است. با اینکه ممکن است دردناک باشند، به ندرت نگران کننده هستند. در این مقاله، به نحوه درمان آن ها می پردازیم.

حقایقی در مورد زخم های کوچک و دردناک داخل دهان

در این قسمت، نکات کلیدی را در مورد زخم های دردناک دهان شرح داده ایم:

• با اینکه فاکتور های خطر شناخته شده اند، هنوز علت دقیق ایجاد زخم های کوچک در دهان مشخص نیست.
• بیشتر این زخم های کوچک به درمان تخصصی نیاز ندارند و می توان با انجام برخی درمان های خانگی، آن ها را از بین برد.
• این زخم های دردناک معمولا به صورت خود به خودی، طی 2 هفته، بهبود می یابند.

زخم های کوچک و دردناک داخل دهان چه هستند؟

زخم های کوچک و دردناک دهان، در واقع نوعی جراحت هستند که با نام آفت (aphtous ulcer) نیز، شناخته می شوند. آفت ها از رایج ترین مشکلات دهانی هستند. این زخم های کوچک در هر سنی ممکن است ایجاد شوند اما بیشترین فراوانی را در جوانان و زنان دارند. حتی کودکان 2 ساله می توانند به آفت دهان مبتلا شوند. در 20 تا 30 درصد از افرادی که آفت دهان دارند، این مشکل بازگشت کننده است و به صورت مکرر اتفاق می افتد.

برخی اوقات، آفت های دهان در دو دسته طبقه بندی می شوند:

آفت های ساده: 3-4 بار در سال ظاهر می شوند. معمولا در افراد 10-20 ساله ایجاد می شوند و به مدت 1 هفته در دهان باقی می مانند.

آفت های پیچیده: این نوع از آفت های دهانی، کمتر دیده می شوند و دردناک تر هستند. ممکن است تا 1 ماه در دهان باقی بمانند و سپس زخمی به جای بگذارند. آفت های پیچیده معمولا به دلیل مشکلی زمینه ای ایجاد می شوند؛ مانند اختلال در سیستم ایمنی، بیماری کرون و کمبود ویتامین.

زخم داخل دهان

عوامل ایجاد کننده

محققان و دانشمندان هنوز دلیل علمی برای علت ایجاد زخم های کوچک و دردناک دهان ارائه نداده اند. اما، فاکتور هایی وجود دارد که در ایجاد آفت های دهان نقشی ایفا می کنند؛ برای مثال، عفونت های ویروسی.

عوامل ایجاد آفت های عود کننده و بازگشتی نیز، دقیقا مشخص نیستند. البته، فاکتور هایی مانند سوابق خانوادگی و آلرژی دخیل هستند. برخی اوقات، آفت های دهان با بیماری هایی مثل بیماری التهابی روده، اختلالات سیستم ایمنی، آلرژی و کمبود های تغذیه ای مرتبط هستند.

از جمله مواردی که ممکن است در ایجاد زخم های کوچک و دردناک دهان نقش داشته باشند، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تغییرات هورمونی
• آسیب های فیزیکی (آسیب به دهان در زمان انجام درمان های دندانپزشکی)
• دارو ها
• حساسیت های غذایی؛ برای مثال، مرکبات و گوجه می توانند باعث ایجاد یا التهاب بیشتر آفت شوند
• کمبود های تغذیه ای؛ از جمله کمبود آهن، اسید فولیک، زینک و ویتامین B12
• استرس

زخم داخل دهان

علائم و نشانه ها

آفت های دهان، درد موضعی ایجاد می کنند و به راحتی تحریک می شوند. در موارد ساده، درد و تحریک پذیری تنها علائم موجود هستند. البته، درد ایجاد شده ممکن است برای افرادی غیرقابل تحمل باشد.

از جمله نشانه های آفت دهان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• زخم های گرد، کوچک تر از 1 سانتی متر و سطحی در غشاء موکوزی دهان
• احساس مورمور شدن قبل از اینکه آفت ها ظاهر شوند.
• مرکز زرد-خاکستری رنگ با حاشیه قرمز و ملتهب.
• به مرور زمان به رنگ خاکستری در می آیند.
• معمولا در قسمت جلوی دهان، در کف دهان، در بخش داخلی لب، بخش داخلی گونه ها یا بر روی زبان ظاهر می شوند.
• در مواردی، بر روی لثه ها اثر می گذارند و یا به ندرت در بخش های عقبی دهان ظاهر می شوند.
• معمولا 1-2 هفته در دهان باقی می مانند و سپس بهبود پیدا می کنند.

در موارد شدید تر، علائم زیر به وجود می آیند:

• بی حالی
• متورم شدن عقده های لنفاوی
• تب

زخم داخل دهان

آفت های دهان و تاول های تبخالی

آفت های دهان و تبخال، دو مشکل جدا از هم و متفاوت هستند:

• آفت های دهان (زخم های کوچک و دردناک) دارای مرکز سفید و حاشیه قرمز رنگ هستند؛ در صورتی که تبخال (cold sore)، تاولی است که از مایعی پر شده است.
• آفت ها در داخل دهان ظاهر می شود؛ تبخال در قسمت خارجی دهان، معمولا در زیر بینی، اطراف لب ها یا زیر چانه به وجود می آیند.
• آفت های دهانی واگیردار نیستند؛ تبخال های تاولی توسط هرپس ویروس ها (HSV)، در موارد نادر توسط هرپس ویروس تناسلی (HSV-2)، ایجاد می شوند. تبخال سرایت پذیر است.

چه زمان باید به دندانپزشک مراجعه کنید؟

آفت های معمولی، بدون نیاز به درمان، به صورت خود به خودی بهبود پیدا می کنند. در موارد شدید تر یا عود کننده، ممکن است درمان هایی تجویز شود. به طور کلی، زمانی باید به دندانپزشک یا پزشک مراجعه کررد که آفت های دهان:

• پس از گذشت 2 هفته بهبود پیدا نکرده باشند.
• با گذشت زمان بدتر شده باشند؛ حتی با وجود انجام برخی درمان های خانگی
• دوباره بازگشت پیدا کنند (2-3 بار در سال)، تعدادشان زیاد باشد و یا وضعیت حادی داشته باشند.
• همراه با علائم دیگر مانند تب، اسهال، سردرد و خارش باشند.
• گمان شود که بخشی از بیماری یا مشکلی دیگر هستند.

زخم داخل دهان

درمان

خبر خوب این است که روش هایی برای کاهش درد و ناراحتی ناشی از آفت های دهان وجود دارد. آفت های دهانی ساده معمولا خود محدود شونده هستند و بدون نیاز به هیچ دخالتی، به مرور زمان بهبود می یابند. هنوز روشی برای جلوگیری از بازگشت آفت ها وجود ندارد. درمان های کنونی فقط درد و ناراحتی را کاهش می دهند و از ایجاد پیچیدگی های بیشتر جلوگیری می کنند.

کنترل آفت دهان، بر درمان علائم و کاهش التهاب متمرکز است و از پیدایش تاثیرات ثانویه مانند عفونت باکتریایی جلوگیری می کند. از جمله راه های درمانی می توان به دهانشویه های استروئیدی، بی حسی های موضعی، دهانشویه و پماد های ضدعفونی کننده و مکمل های تغذیه ای اشاره کرد.

درمان های خانگی برای زخم های کوچک و دردناک داخل دهان

درمان های خانگی که می توان 3 تا 4 بار در روز انجام داد، به ترتیب عبارتند از:

• شست و شوی دهان با دهانشویه های ملایم یا محلول آب و نمک
• درست کردن محلول هیدروژن پراکسید و آب (نصف-نصف)
• قرار دادن محلول ساخته شده، مستقیما بر روی آفت (با استفاده از گوش پاک کن)
• قرار دادن مقدار کمی شیر منیزیم بر روی آفت

روش های دیگری هم برای درمان و کنترل آفت دهان وجود دارد. البته این روش ها هنوز به طور کامل از نظر اثرگذاری مورد آزمایش قرار نگرفته اند:

• مصرف مکمل های ویتامین C و کمپلکس ویتامین B برای تسریع روند بهبودی
• استفاده از دهانشویه های حاوی مریم گلی و بابونه، 4-6 بار در روز. برای درست کردن دهانشویه، باید مقادیر مساوی از هر دو گیاه را در آب حل کرد.
• مصرف آبمیوه هویج، کرفس و طالبی

درمان های تخصصی برای آفت های دهان

موارد حاد و شدید تر آفت های دهان باید تحت نظر دندانپزشک متخصص یا پزشک قرار بگیرد. درمان های موجود، به طور مستقیم بر خود زخم اثر نمی گذارند؛ بلکه علائم و نشانه های ایجاد شده را برطرف می کنند. حتی اگر عفونت باکتریایی وجود نداشته باشد، ممکن است آنتی بیوتیک هایی برای کاهش التهاب تجویز شوند. از بی حس کننده های موضعی نیز برای کاهش درد و ناراحتی استفاده می شود.

در مواردی که آفت های دهان با اختلالات سیستم ایمنی مرتبط هستند، مصرف دارو های سرکوب کننده سیستم ایمنی می تواند کمک کننده باشد. برای درمان آفت های دهان، معمولا کورتیکواستروئید های موضعی به کار می روند. یکی از عوارض جانبی استفاده از کورتیکواستروئید ها، بروز عفونت قارچی در دهان است.

موارد شدید و حاد آفت های دهانی به متخصص ارجاع داده می شوند. برای درمان آن ها، به جای دارو های موضعی، دارو های سیستمیک به کار می روند.

پیشگیری

جواب مشخصی برای چگونگی پیشگیری از بروز آفت های دهانی وجود ندارد. اما روش هایی هستند که با انجام آن ها می توان از شدید تر شدن وضعیت آفت ها جلوگیری کرد:

• پرهیز از غذاهایی که به دهان می چسبند؛ مانند چیپس.
• پرهیز از غذا ها و نوشیدنی های داغ، اسیدی و پر ادویه
• پرهیز از تحریک بیشتر زخم؛ برای مثال، از طریق تماس با مسواک.

کلام آخر

همانطور که گفته شد، هنوز علت دقیق ایجاد زخم های کوچک و دردناک در دهان مشخص نیست. درمان های خانگی برای بهبود آفت های دهانی ساده وجود دارد اما در موارد شدید تر، باید به فرد متخصص مراجعه کرد. در صورتی که دچار آفت دهان شدید و پس از دو هفته بهبودی پیدا نکرد، بهتر است به دندانپزشک متخصص مراجعه کنید. در مواردی برخی بیماری های جدی تر می توانند آفت ها را در دهان ایجاد کنند.