همه چیز در مورد خارش لثه

خارش لثه، می تواند نشانه مشکلات متعددی مانند بیماری لثه، آلرژی و تغییرات هورمونی و … باشد. تشخیص مشکل و یا بیماری و درمان آن، خارش لثه را متوقف می کند. بهداشت دهان، فقط مختص دندان ها نیست بلکه در حفظ این بهداشت، لثه ها نیز از اهمیت زیادی برخوردار هستند. لثه بافت ظریفی است که از دندان، ریشه و اعصاب حفاظت می کند. عدم توجه به این بافت نرم حساس، می تواند به بیماری های دندانی مزمن بینجامد و تبعات جدی به دنبال داشته باشد.

دلایل ایجاد خارش

یافتن مشکل یا بیماری که خارش را ایجاد کرده، اولین قدم برای درمان است. اگر مطمئن نیستید که به چه بیماری دچار شده اید، بهتر است به دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشک با مطالعه سوابق پزشکی و دندانپزشکی، معاینه و پرسش سوالات، علت به وجود آورنده خارش لثه را می یابد.

خارش لثه

آسیب و جراحت لثه

هر گونه آسیبی که به بافت نرم اطراف دندان ها وارد شود، می تواند درد، ناراحتی و خارش را ایجاد کند. این جراحت می تواند فیزیکی باشد؛ مانند آسیبی که در هنگام ورزش به شخص وارد می شود. یا اینکه ممکن است آسیب به وجود آمده، در اثر رفتار های نادرست باشد؛ مانند فشردن دندان ها بر روی هم که سردرد، درد فک و خارش لثه از تبعات این عادت غلط هستند. همچنین استفاده از سیگار های الکترونیکی (e-cigarettes) و ویپ (vape) در خارش لثه نقش دارند.

خارش لثه

تجمع پلاک (plaque)

با گذشت زمان، لایه نازک، بدون رنگ و چسبناکی به نام پلاک، در اطراف دندان ها تجمع پیدا می کند. ادغام موکوس (mucus) و مواد غذایی به همراه باکتری، به این تجمع سرعت می بخشد. پلاک می تواند بیماری لثه ایجاد کند. نشانه های تجمع این ماده چسبناک و حاوی باکتری عبارتند از: ازیاد حساسیت لثه ها، خونریزی بافت نرم دهان در هنگام مسواک زدن و خارش لثه.

خارش لثه

ژنژیویت (gingivitis)

نخستین مرحله بیماری لثه، ژنژیویت است. به بیماری لثه، بیماری پریودنتال نیز گفته می شود. ژنژیویت نوع خفیف بیماری است و در اثر تجمع پلاک به وجود می آید. در این مرحله، معمولا آسیب زیاد و غیرقابل بازگشتی به لثه ها وارد نمی شود.

خارش لثه

واکنش های آلرژیک

واکنش های آلرژیک نیز، در ایجاد خارش لثه نقش دارند. افراد مختلف می توانند به انواع خوراکی ها، داروها، دانه ها و یا حتی حیوانات و فصول سال حساسیت داشته باشند.

خارش لثه

تغییرات هورمونی

تغییرات هورمونی در وضعیت لثه ها نقش دارند. زنان در زمان بارداری، بلوغ، عادت ماهانه و یا قاعدگی معمولا بیشتر خارش لثه را تجربه می کنند. همچنین، احساس درد، حساسیت و خونریزی در این مواقع بیشتر اتفاق می افتد.

خارش لثه

خشکی دهان

محوطه دهانی، به طور معمول و در شرایط عادی، مرطوب است. بزاق تولید شده، لثه ها و زبان را مرطوب نگه می دارد. در مواقعی، بعضی از بیماری ها و یا دارو های مصرفی، ترشح بزاق را کاهش می دهند. با کاهش ترشح بزاق، حفره دهان به تدریج خشک می شود. یکی از علائم خشکی دهان، خارش لثه است.

خارش لثه

ابزار دندانی غیرمناسب

در صورتی که ابزار های دندانی (مانند بریس)، کاملا اندازه دندان ها وفک نباشند، مشکلاتی به وجود خواهد آمد. اگر میان این وسایل و لثه ها فاصله ای وجود داشته باشد، غذا به راحتی در این فضا ها تجمع می یابد. با تجمع مواد غذایی، رشد باکتری ها نیز افزایش پیدا می کند و در نهایت می تواند به عفونت بینجامد. شکل گیری عفونت باعث التهاب، افزایش حساسیت و خارش لثه می شود.

درمان خارش لثه

درمان این مشکل به علت ایجاد آن بستگی دارد. برخی اوقات، می توان با رعایت مواردی در خانه و تنها با مشاوره گرفتن از دندان پزشک، خارش را درمان کرد. در مقابل، درمان بعضی از موارد خارش لثه، نیاز به مراجعه به دندانپزشک دارد.

خارش لثه

روش های درمانی و دارو ها

• آنتی هیستامین ها: اگر آلرژی باعث ایجاد خارش لثه شده باشد، مصرف داروهای آنتی هیستامین می تواند کمک کننده باشد.
• گارد دندانی (teeth guard): استفاده از گارد، از ورود آسیب بیشتر به دندان ها، در هنگام بازی های ورزشی و خوابیدن، جلوگیری می کند.
• جرم گیری (scaling): دندان پزشک با استفاده از وسیله مخصوصی، پلاک و تارتار (tartar) تجمع یافته در بالا و پایین خط لثه را از بین می برد. مسواک زدن، به تنهایی نمی تواند پلاک را پاک کند.
• تسطیح سطح ریشه (root planning): دندان پزشک معمولا از این روش، برای برداشتن تارتار تجمع یافته به دلیل تحلیل لثه، استفاده می کند. با انجام این کار، تا حد زیادی، سلامت به دندان ها و لثه باز می گردد.
• استفاده از لیزر: این روش نیز، برای از بین بردن پلاک و تارتار، کاربرد دارد و می تواند در کنار جرم گیری و تسطیح سطح ریشه انجام شود.

مراقبت های خانگی

حفظ بهداشت دهان و دندان

2 مرتبه مسواک زدن و کشیدن نخ دندان در طول روز، برای سلامت دهان و دندان ضروری است. همچنین، استفاده از خمیردندانی که تجمع پلاک را کاهش می دهد، توصیه می شود. در مواردی که فرد با مشکل التهاب و عفونت لثه دست و پنجه نرم می کند، استفاده از دهانشویه بدون الکل می تواند کمک کننده باشد. مراقبت صحیح از دندان ها و لثه می تواند از بسیاری از مشکلات و بیماری ها جلوگیری کند.

آب نمک

1 قاشق چایخوری نمک را در یک لیوان آب ولرم حل کنید. به آرامی آب نمک را قرقره کنید و در درون دهانتان بچرخانید. آب نمک در کاهش خارش و التهاب لثه ها نقش دارد.

قطعات یخ

مکیدن قطعات یخ باعث سرد شدن لثه و توقف خارش می شود. همچنین، انجام این کار در آبرسانی به بدن نقش ایفا می کند.

تغییر سبک زندگی

سیگار کشیدن بر سلامت لثه ها تاثیر بسیار بدی دارد. ترک آن می تواند باعث از بین رفتن خارش لثه شود. سیگار های الکترونیکی (e-cigarettes) و ویپ (vape) نیز تاثیری مشابه سیگار دارند. پرهیز از مواد غذایی تند، اسیدی و شیرین نیز می تواند در کاهش التهاب و خارش لثه نقش داشته باشد.

خارش لثه

جلوگیری از خارش بافت نرم دهان

بهترین راه برای جلوگیری از خارش، مراقبت صحیح از دندان ها و لثه است. هر چه مراقبت بهتر صورت گیرد، احتمال ابتلا به بیماری پریودنتال کاهش می یابد و به تبع آن خارش لثه نیز کمتر اتفاق می افتد. مواردی که می توان برای جلوگیری از خارش بافت نرم دهان انجام داد، عبارت است از:

• مراجعه منظم به دندان پزشک: هر فرد باید حداقل دو بار در سال برای تمیز کردن و جرم گیری دندان هایش به دندان پزشک مراجعه کند. همچنین، در این چکاپ ها، دندان پزشک با معاینه دندان ها و لثه، سلامت آن ها را می سنجد و در صورت وجود مشکل، سریعا درمان را آغاز می کند.
• مسواک زدن و نخ دندان کشیدن: حداقل دو بار در روز باید مسواک بزنیم و نخ دندان بکشیم. همچنین، برای پرهیز از التهاب و عفونت می توان از دهانشویه بدون الکل استفاده کرد.
• پس از هر وعده غذایی باید دهان را با آب شست و شو داد: بهتر است پس از هر وعده غذایی، مسواک بزنیم اما شست و شوی دهان با آب نیز برای از بین بردن مواد غذایی چسبیده به دندان ها، کفایت می کند. با انجام این کار، سرعت رشد باکتری در دهان کاهش می یابد.
• داشتن رژیم غذایی مناسب: مواد غذایی اسیدی، شیرین و نشاسته دار می توانند باعث ازیاد حساسیت در لثه شوند. اگر در زمان خوردن ماده غذایی خاصی، خارشی در لثه ها احساس می کنید، بهتر است مقدار این ماده را در رژیم خود، کاهش دهید.

چه زمانی باید به دندان پزشک مراجعه کرد؟

در صورتی که سه روز متوالی، خارش لثه را احساس کردید، بهتر است به دندان پزشک مراجعه کنید. در مواردی، خارش به طور خود به خودی برطرف می شود اما در موارد دیگر خارش از بین نمی رود و دندان پزشک باید علت آن را بیابد و نسبت به درمان اقدام کند.

سخن آخر

سلامت دندان ها و لثه به طور مستقیم در سلامت عمومی هر فرد تاثیر دارد. اگر در رابطه با دندان ها و یا لثه، نشانه های غیر معمولی را مشاهده می کنید، باید به دندان پزشک مراجعه کرده و علت آن را بیابید. با یافتن علت، می توان درمان را آغاز کرد و از بروز مشکلات احتمالی در آینده نیز، جلوگیری کرد. در صورتی که فرد، به مشکلات به وجود آمده در دهانش توجه نکند، احتمال ابتلا به انواع شدید تر بیماری های لثه و همچنین تخریب دندان ها وجود دارد.